جهش ذخیره گندم از دو هفته به یكسال در دولت تدبیر و امید

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، ثبت این ركود در شرایطی انجام شده است كه در سال 92 و ابتدای فعالیت دولت یازدهم برخی استان های كشور برای سه روز و برخی تا دو هفته گندم ذخیره داشتند و همین موضوع نگرانی هایی را برای دولت ایجاد كرده بود.
با توجه به این كه یكی از هدف اقتصاد مقاومتی خودكفایی در تولید كالاهای اساسی و رفع وابستگی به واردات به شمار می رود، به همین منظور دولت یازدهم توانست با اقدامات اساسی در بخش كشاورزی در چهارسال فعالیت خود به خودكفایی گندم دست پیدا كند.
گندم با نام علمی Triticum از مهم‌ترین غلات جهان است كه به شكل وحشی و اهلی می روید و طبق جدیدترین آمار سازمان جهانی خواربار كشاورزی ملل متحد(فائو)، ایران یكی از پرمصرف ترین كشورها در محصول گندم به شمار می رود به شكلی كه سرانه مصرف آن در ایران 2٫5 برابر كشورهای در حال توسعه و بیشتر از كشورهای توسعه یافته جهان است.
در واقع سرانه مصرف گندم هر ایرانی در سال 93، حدود 167٫6 كیلوگرم بود در حالی كه سرانه مصرف این محصول در جهان در همان زمان به طور میانگین 67٫1 كیلوگرم برآورد می شد.
این در حالی است كه متوسط سرانه مصرف گندم در كشورهای در حال توسعه 60 كیلوگرم در سال و این رقم برای كشورهای توسعه یافته 96٫5 كیلوگرم اعلام شده است.
همچنین سرانه مصرف گندم در برخی كشورها همچون چین 62٫8 كیلوگرم، هند 60 كیلوگرم، عراق 143 كیلوگرم، ژاپن 43٫3 كیلوگرم، تركیه 211 كیلوگرم، مصر 198 كیلوگرم، آمریكا 81٫5 كیلوگرم، روسیه 123 كیلوگرم و اتحادیه اروپا 111 كیلوگرم است.
طبق آمارهای مربوط به سال 1388، ایران با سرانه مصرف 194 كیلوگرم در سال به عنوان هفتمین مصرف كننده بزرگ گندم در سطح جهان شناخته شده بود.
دولت یازدهم از ابتدای فعالیت خود از مردادماه سال 92 و با وجود اعمال شدید تحریم ها علیه ایران، وضعیت نامناسب اقتصادی، خشكسالی های پی در پی، كاهش بارندگی ها، افت سفره های زیرزمینی، رشد و بهبود تولید در بخش كشاورزی را در دستور كار قرار داد.
در این راستا دولت توانست با اقدام های موثر خود در حمایت از تولیدكنندگان داخلی نظیر اعلام به موقع نرخ خرید تضمینی محصولات، افزایش قیمت مناسب خرید تضمینی، تعیین تكلیف كشاورزان، افزایش تولید گندم در واحد سطح، كاهش سطح زیركشت در سال پایانی فعالیت خود در محصول گندم به خودكفایی برسد.
همچنین دولت در این مدت با تخصیص اعتبارات لازم در بخش كشاورزی موفق شد در تامین و تنوع سازی نهاده های مورد نیاز تولید (كودهای شیمیایی، سموم و بذور)، توسعه سیستم های نوین آبیاری، ارتقای مكانیزاسیون كشاورزی، رشد صادرات محصولات، كاهش واردات نقش موثری داشته باشد.
در واقع دولت تدبیر و امید برای تحقق اقتصاد مقاومتی و تقویت تولیدات بخش كشاورزی با استخدام هشت هزار ناظر كشاورزی و ارایه خدمات مشاوره ای در مراكز خدمات كشاورزی نزدیك به مزارع با استفاده از تجارب گندم كاران پیشرو با برگزاری دوره های آموزشی، توسعه همكاری با موسسات بین المللی سیمیت و ایكاردا در بخش زراعی، بكارگیری ارقام جدید دارای عملكرد بالا و مقاوم به شوری و خشكی و صرفه جویی در مصرف آب موفقیت های مناسبی بدست آورد.
دولت یازدهم برای حمایت و خودكفایی در تولید گندم با توسعه مكانیزاسیون كشاورزی در سال 92 خط اعتباری به ارزش هفت هزار و 500 میلیارد ریال، در سال 93 به ارزش هشت هزار میلیارد ریال، در سال 94 به ارزش 10 هزارمیلیارد ریال اختصاص داد تا كشاورزان با استفاده از تسهیلات دریافتی بتوانند مزارع خود را به تراكتور و كمباین های نوین مجهز كنند.
به طوری كه بخش عمده این كمباین ها و تراكتورهای كاشت، داشت و برداشت از تولیدات داخلی و بخش اندكی از واردات تامین شده است.
همچنین در سال های فعالیت دولت یازدهم، عاملیت پرداخت مطالبات گندمكاران به بانك كشاورزی واگذار شد و این بانك توانست بدون هیچ وقفه ای پول گندمكاران را تامین اعتبار و به موقع پرداخت كند.
دولت یازدهم كه فعالیت خود را با سیلوهای خالی در برخی استان ها آغاز كرده بود، با اتخاذ تدابیر لازم به شرایطی رسید كه در سال پایان فعالیت خود علاوه بر امكان صادرات سه میلیون تن گندم، و با داشتن 10 میلیون تن، بیش از یكسال ذخیره گندم دارد.

* قیمت مناسب خرید تضمینی گندم محركی برای تولید بیشتر
یكی از سیاست های دولت یازدهم كه منجر به رشد تولید محصول راهبردی گندم شد، رشد نزدیك سه برابری نرخ خرید تضمینی این محصول از كشاورزان بود.
دولت برای سال زراعی 93 - 92 نرخ هر كیلوگرم گندم معمولی 10 هزار و 500 ریال و گندم دروم 10 هزار و 800 ریال، سال زراعی 94 - 93 نرخ گندم معمولی 11 هزار و 550 هزار ریال و گندم دروم 11 هزارو 880 هزار ریال و سال زراعی 94 - 95 نرخ خرید تضمینی گندم معمولی با نرخ 12 هزار و 705 ریال و گندم دوروم با نرخ 13 هزار و 68 ریال با چهار درصد افت مفید و دو درصد افت غیرمفید خریداری شد.
این درحالیست كه در دولت گذشته برای سال زراعی 90 - 89 قیمت خرید تضمینی گندم معمولی برای هر كیلوگرم 3 هزارو 600 ریال و گندم دروم سه هزارو 800 ریال، در سال زراعی 91 -90 این رقم برای گندم معمولی سه هزارو 950 هزارریال و گندم دروم چهارهزار و 150 هزار ریال، در سال زراعی 92 - 91 نرخ گندم معمولی پنج هزار و 500 ریال و گندم دروم پنج هزار و 800 ریال تعیین شده بود.
عزم دولت برای افزایش نرخ خرید تضمینی گندم در شرایطی محقق شد كه دولت به دلیل وجود تحریم ها از نظر تامین منابع مالی با مشكلاتی رو به رو بود اما توانست با مدیریت منابع و جذب منابع از بازار سرمایه از طریق فروش اوراق خزانه، سیاست حمایتی خود از گندمكاران را عملی كند.

**رشد تولید با وجود سیاست كاهش سطح زیركشت
دولت یازدهم به دلیل محدودیت منابع آبی كشور و صرفه جویی در مصرف آب سیاست كاهش سطح زیركشت برخی محصولات از جمله گندم را بكار گرفت.
با این كار سطح زیركشت گندم كه 6 میلیون و 200 هزار هكتار بود، با برنامه ریزی دولت این میزان به پنج میلیون و 830 هزار هكتار یعنی دو میلیون و 80 هزار هكتار گندم آبی و سه میلیون و 750 هزار هكتار گندم دیم كاهش یافت.
با وجود كاهش سطح تولید، اقدام های تشویقی دولت یازدهم امسال منجر به تولید بیش از 14 میلیون تن گندم در كشور شد كه از این میزان نزدیك 11.5 میلیون تن مازاد بر نیاز كشاورزان به ارزش 145 هزار میلیارد ریال خریداری شد.
نتیجه این موفقیت چنان بوده كه امسال ایران آمادگی صادرات سه میلیون تن گندم بیش از نیاز داخل كشور برای كشورهای متقاضی فراهم شده است.
سال گذشته نیز كشور با تولید 11.5 میلیون تن گندم توانست 8.4 میلیون تن گندم را به ارزش 9 هزارو 360 خریداری و ذخیره سازی كند كه نسبت به مدت مشابه سال ماقبل خود 20.3 درصد رشد داشته است.
خوزستان، گلستان و فارس به ترتیب رتبه های اول تا سوم تولید گندم كشور را به خود اختصاص داده بودند.
در حالی كه میزان خرید گندم در سال 92، حدود 4.8 میلیون تن، سال 93 از مجموع 10.3 میلیون تن نزدیك 6.8 میلیون تن و در سال 94 به بیش از 8.1 میلیون تن از كشاورزان خریداری شده بود.
در واقع دولت با تمامی مشكلات اقتصادی خود توانست آرد مورد نیاز بیش از 70 هزار نانوایی وابسته به شركت بازرگانی دولتی ایران را تامین كند.

**برنامه ریزی برای تداوم خودكفایی
كارشناسان در سال زراعی 96 - 95 برنامه تولید گندم را حداقل 12.6 میلیون تن در سطح زیركشت پنج میلیون و 800 هزار هكتار پیش بینی كرده اند.
اما با توجه به محدودیت منابع آبی، كارشناسان بخش كشاورزی بر این باورند باید تلاش شود تا افزایش میزان تولید در كنار تداوم اجرای برنامه كاهش سطح زیركشت، پیگیری شود كه این كار نیازمند مهیاسازی برخی امكانات از جمله بكارگیری بذر كیفی، كود و سم مناسب و به موقع و همچنین استفاده از تكنولوژی های نوین در كاشت و برداشت است.
با توجه به این كه ركورد تولید و خرید تضمینی گندم در فصل خرید امسال با 11.5 میلیون تن در تاریخ كشور بی سابقه بوده است، جشن خودكفایی گندم پس از 12 سال وقفه در 22 آذرماه امسال با حضور حسن روحانی رئیس جمهوری و برخی اعضای كابینه دولت یازدهم برگزار شد.
كشور در سال 1383 با تلاش گندمكاران و پس از 40 سال به خودكفایی گندم رسیده بود، اما در طول فعالیت دولت های نهم و دهم این امر رها شد و اكنون در دوره فعالیت دولت یازدهم دوباره محقق شد.
حسن روحانی رئیس جمهوری در جشن خودكفایی گندم با برشمردن موفقیت های دولت در تامین امنیت غذایی كشور، اعلام كرد تولید مواد غذایی در بخش كشاورزی 97 میلیون تن در سال 92 بوده كه این رقم اكنون به 117 میلیون تن رسیده یعنی ما توانسته‌ایم 20 میلیون تن افزایش تولید در این سه سال داشته باشیم.
وی افزود: آبان سال 92 یك بار دیگر نیز به خودكفایی تولید گندم رسیدیم و جشن خودكفایی گرفتیم و اكنون بعد از چهار سال دوباره توانسته‌ایم جشن خودكفایی بگیریم و باید در نظر داشت كه چرا در این سالها نتوانسته‌ایم تولید خود را حفظ كنیم.
رئیس جمهوری یادآور شد كه در سال 1380 برابر 8.6 میلیون تن گندم و در سال 88 به میزان 6.7 میلیون تن گندم از خارج از كشور وارد شد اما اكنون به شرایطی رسیده‌ایم كه علاوه بر تامین نیاز داخلی می‌توانیم بخش مازاد نیاز خود را صادر كنیم.
روحانی پیشرفت در امور را مهم تلقی كرد و گفت: این پیشرفت باید با تداوم تولید همراه باشد و ما در صورتی كه به خودكفایی در تولید محصولی رسیدیم باید بتوانیم آن را حفظ كنیم.
محمود حجتی وزیر جهادكشاورزی نیز با بیان این كه در سال 1392 به میزان 40 هزار میلیارد ریال گندم از كشاورزان خریداری شد، گفت: اما امسال رقم خرید گندم از كشاورزان به 147 هزار میلیارد ریال رسید رشد حدود چهار برابری خرید را نسبت به سه سال گذشته نشان می دهد.
وی با تاكید بر این كه نتیجه زحمت كشاورزان در افزایش ثروت ملی قابل مشاهده است، اظهار داشت: امسال دولت با وجود همه محدویت هایی كه در منابع مالی و اعتبارات مواجه بود، توانست مطالبات كشاورزان را پرداخت كند.
آنگونه كه عباس كشاورز معاون امور زراعی وزارت جهادكشاورزی می گوید: در آغاز دولت تدبیر و امید، این وزارتخانه متعهد به افزایش میزان خوداتكایی غذایی به میزان 80 درصد شد كه امروز با احتساب افزایش تولید گندم و شكر، این رقم به 79 درصد رسیده است.
وی افزود: میزان خوداتكایی در سال های 1390 تا 1392 نزدیك به 55 درصد، سال 1393 حدود 65 درصد و پارسال 72 درصد بود.
به گفته وی، میزان تولید محصولات كشاورزی از 93 میلیون تن در سال 1392 به 110 میلیون تن در سال 1394 رسید كه نشانگر 20 درصد رشد است و این روند همچنان ادامه دارد.
وی اضافه كرد: رشد بخش كشاورزی در سال های 1392 تا 1394 به ترتیب 4.7 درصد، 3.8 درصد و 5.4 درصد بود، از سوی دیگر وابستگی به واردات كاهش یافت، به طوری كه تراز تجاری منفی پنج میلیارد دلار بخش كشاورزی به میزان 64 درصد بهبود یافت.
به گفته وی، گندم به عنوان یك محصول راهبردی 48 تا 50 درصد سهم كشاورزی آبی و زراعی كشور را دارد؛ بنابراین گندم اسكلت كشاورزی است.
معاون وزیر جهادكشاورزی تاكید كرد: پیش بینی سال گذشته در دستیابی به تولید و خرید گندم 91.5 درصد بود اما امسال ركورد تولید و خریدتضمینی گندم شكسته شد، در حالی كه سطح زیركشت گندم آبی و دیم 950 هزار هكتار كاهش یافته است.
با وجود این كه در پایان دوره دولت یازدهم برای سال زراعی 96 پس از گذشت پنج ماه هنوز نرخ خرید تضمینی گندم و سایر محصولات كشاورزی تعیین و ابلاغ نشده است اما به نظر می رسد دولت طبق قانون به تعهدات خود پایبند است و جایی برای نگرانی كشاورزان وجود ندارد.
ذكر این نكته ضروری است كه دولت تدبیر و امید در ابتدای فعالیت خود در مردادماه سال 92 پیش بینی خودكفایی مجدد ایران در تولید گندم را كرده بود.
اقتصام**9186**2025**گزارشگر: هما همت خواه**انتشار: لیلا جودی
اطلاع از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان در كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام:
IRNAeco@
https://t.me/irnaeco