توسعه سازه هاي آبخيزداري وتغذيه مصنوعي راهكار مهار روان آبها دربوشهر

معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان بوشهر گفت: استان بوشهر به دليل واقع شدن در انتهاي بخشي از حوزه هاي آبخيزكشور محل انتقال سيلابها به وسيله چند رودخانه دائمي و فصلي به خليج فارس است و براي بهره وري بيشتر ازاين نعمت الهي همراه با رعايت حقآبه مردم بهترين و زودبازده ترين كار، اجراي پروژه هاي آبخيزداري همراه با مديريت يكپارچه حوزه هاي آبخيز با مشاركت مردم است.
سبحانيان افزود: استان بوشهربا برخورداري از موقعيت كوهپايه اي و آب و هواي خشك و نيمه خشك، درمقايسه با ديگراستانها مقدار بارش كمتري را دريافت مي كند و درسال هاي نرمال ميزان بارشي حدود 250ميلي متر دارد.
وي بيان كرد: بارشها در استان بوشهر با شدت زياد صورت مي گيرد طوري كه پس ازيك بارش بلافاصله روان آب زيادي ايجاد و در صورت ادامه بارندگي سيلاب درمنطقه به وجود مي آيد.
سبحانيان با اشاره به تقسيم بندي حوزه هاي آبريز استان بوشهر گفت: در اين تقسيم بندي استان شامل سه زير حوزه كل ومهران، حله و مند و رودخانه هاي اصلي آن نيز شاپور، دالكي، باغان و باهوش است.
وي يادآور شد: مجموع شبكه هاي آبراهه استان معادل هشت ميليون و 493هزار متر است.
سبحانيان افزود: رژيم آبدهي بيشتر رودخانه ها تا حدودي تحت تاثير بارش باراني است كه وارد شبكه آبهاي سطحي و آبراهه ها مي شود.
وي اظهاركرد: با توجه به اينكه باران در اين استان تنها منبع آبدهي است، با تدوين برنامه هايي دربخشهاي مديريتي بايد از اين ميزان بارش بيشترين بهره را برد.
سبحانيان يادآور شد: همچنين باران با تغيير در شرايط رطوبتي خاك از مهم ترين عوامل تاثيرگذاردر تغييرات پوشش گياهي بويژه در اكوسيستم هاي خشك و نيمه خشك است.
وي گفت: با توجه به ويژگي هاي كلي محيط طبيعي استان بيشتر خاك اين منطقه شور و قليايي است و به علت حرارت زياد و كمي رطوبت از نظر مواد آلي بسيار فقير است.
سبحانيان افزود: با توجه به اقليم و شرايط حساس و شكننده استان بوشهر از نظر كم آبي و خشكي، امكان رشد براي گياهان محدودي در اين استان وجود دارد.
سبحانيان افزود: به همين دليل استفاده مناسب و بهينه از روان آب حاصل از بارندگي ها براي بهبود وضعيت پوشش گياهي نيازي ضروري است.
وي اظهار كرد: با توجه به رژيم بارندگي، حساس بودن خاك، كم بودن ماده آلي خاك و پوشش گياهي نرخ فرسايش خاك و ميزان توليد رسوب در استان بسيار بالاست طوري كه ميزان فرسايش خاك به طور متوسط سالانه 20 تا 25 تن در هكتار معادل دو برابر نرخ جهاني است.
سبحانيان با اشاره به وضعيت بحراني دشتهاي استان بوشهر افزود: براي تعادل بخشي در اين دشتها وجلوگيري از افت تراز آبهاي زيرزميني هماهنگي مناسبي ميان آبخيزداري و شركت آب منطقه اي استان انجام شده است.
وي يادآور شد: به همين منظورعمده كارهاي سازه اي آبخيزداري در دشتهاي بحراني استان مانند تنگ ارم، بوشكان، دشت پلنگ و جم و ريز انجام شده كه در مجموع با احداث 447 مورد سازه تامين آب سالانه بيش از70 ميليون مترمكعب استحصال آب انجام مي شود.
سبحانيان افزود: استحصال اين ميزان آب كمك خوبي براي تثبيت زمينهاي كشاورزي در سطح استان است.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان بوشهر ادامه داد: بارانهاي پاييزي مهرماه تا نيمه ديماه سال جاري در حوزه هاي آبخيز استان بوشهر شد همه اين سازه ها آبگيري شوند.
وي اضافه كرد: ميانگين اين بارشها در يك ماه به بيش از 94 ميلي متر رسيد كه اين رقم در مقايسه با بارش باران در سال گذشته 308 درصد و آمار بلند مدت استان درهمين بازه زماني440 درصد افزايش نشان مي دهد.
سبحانيان ادامه داد: بارندگيها اگرچه خوب آغاز شده است اما هرگز دركوتاه مدت نمي تواند تاثير چنداني روي آبخوانهاي استان داشته باشد و براي جبران اين كمبود همراه با رعايت مصرف آب، زماني بيش از10 سال نياز دارد.
وي اظهاركرد: به همين دليل در كنار همه اقدامهاي موثر سازه اي و مديريتي، صرفه جويي كشاورزان در مصرف آب در فصل بارندگي با استفاده از آبهاي سطحي و كاهش برداشت از آبهاي زير زميني را مورد توجه قرار دهند.
معاون آبخيزداري اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان بوشهر بيان كرد: بارندگيهاي سه ماه گذشته حدود 55 ميليون مترمكعب استحصال آب در حوزه هاي آبخيز را به همراه داشته است.
سبحانيان يادآور شد: تلاش مي شود با كامل شدن سازه هاي در دست اجرا در حوزه جم، ريز و باغان در سال جاري ميزان استحصال سالانه آب در سازه هاي آبخيزداري استان بوشهر به 100 ميليون متر مكعب برسد.
مديرعامل شركت آب منطقه اي استان بوشهر گفت: بيش از 208.658 ميليون مترمكعب روان آب حاصل از بارندگي هاي اخير در اين استان بوجود آمد كه درصد كمي از آن در سامانه هاي تغذيه مصنوعي و يا سازه هاي آبخيزداري مهار و 85 درصد آن از دسترس خارج شد و به دريا ريخت.
شاپور رجايي افزود: به طور ميانگين درسال جاري بيش از 702.4 ميليارد مترمكعب نزولات جوي حاصل از بارش در استان بوشهر داشته ايم كه 208.658 ميليون متر مكعب آن به صورت روان آب بوده است.
وي اضافه كرد: 32 ايستگاه هواشناسي شركت آب منطقه اي در استان بوشهر فعال اند كه اين ايستگاه ها متوسط بارندگي را از اول سال آبي امسال كه از اول مهرماه آغاز شد، به ميزان 203 ميلي متر به ثبت رسانده اند.
مديرعامل شركت آب منطقه اي استان بوشهر گفت: اين ميزان در مقايسه با مدت مشابه سال گذشته 120 درصد افزايش نشان مي دهد كه با اين بارندگي ها حدود 83 درصد كل بارندگي استان تاكنون اتفاق افتاده است.
رجايي اضافه كرد: بيشترين مقدار بارندگي هاي ثبت شده استان بوشهر در ايستگاههاي هواشناسي مربوط به شهرستان دشتستان(ايستگاه رودفارياب) با 338 ميلي متر و كمترين نيز در شهرستان دير(ايستگاه آبدان) بوده است كه حدود 5.121 ميلي متر در طول سال آبي است.
وي بيان كرد: اولين تاثيري كه ماحصل بارندگي ها داشت و كامل ملموس است افزايش آب دهي و جريان پايه رودخانه ها و سيلابي شدن آنهاست.
رجايي گفت: آب منطقه اي از طريق 13 ايستگاه هيدرومتري يا آب سنجي حجم سيلاب هاي خروجي رودخانه ها و ظرفيت آب خروجي وآب گذري لحظه اي آنها را اندازه گيري مي كند.
رجايي اضافه كرد: هم اكنون حجم ذخيره سد رئيسعلي دلواري از 172 ميليون متر مكعب ابتداي مهر امسال به 251 ميليون متر مكعب افزايش يافته است.
مديرعامل شركت آب منطقه اي استان بوشهر يادآور شد: در حالي كه در 120روز اخير كه از سال آبي مي گذرد بيش از 35ميليون متر مكعب از حجم ذخيره سد رئيسعلي به عنوان حقابه زيست محيطي و آبياري شبكه هاي آبپخش و شبانكاره از سد تخليه شده است.
وي اظهاركرد: حجم ذخيره سد رئيسعلي دلواري نسبت به مدت مشابه سال گذشته 80 ميليون متر مكعب بيشتر است و دليل آن هم شروع زودهنگام بارش ها در استان است.
رجايي اضافه كرد: با آبگيري كنوني سد رئيسعلي امكان تامين حقابه هاي پايين دست با اولويت محيط زيست، پايداري سد و آبياري باغ ها با درصد تامين حجمي مناسب براي سال آبي پيش رو امكان پذير است و تامين حقابه مطمئن زراعي مستلزم آبگيري هاي جديد سد در طول سال آبي است.
وي بيان كرد: مجموع ظرفيت ذخيره آبي سد رئيسعلي دلواري 695 ميليون متر مكعب است كه در سال 91 بيشترين حجم ذخيره آبي به ميزان 350 ميليون متر مكعب در سد رئيسعلي دلواري آبيگري شد.
مديرعامل شركت اب منطقه اي استان بوشهر گفت: اكنون نيز حدود 450 ميليون متر مكعب ظرفيت خالي سد رئيسعلي دلواري است و امكان مهار سيلاب هاي قابل پيش بيني حوزه بالا دست را دارد.
رجايي افزود: سد رئسعلي دلواري قابليت آبياري حدود 10 هزار هكتار نخيلات با يك ميليون و 300 هزار اصله نخل در شبكه آبپخش و سعدآباد و كلل را تحت پوشش قرار داده است.
وي ادامه داد: همچنين در بخش زراعي نيز حقابه براي حاشيه رودخانه حله و شبكه آبياري و زهكشي شبانكاره اولويت برخورداري از حجم تنظيمي سد رئيسعلي دلواري است.
رجايي افزود: بر اساس مصوبه كارگروه استان بوشهر مقرر شده است در سال آبي 95-94 بيش از15 ميليون مترمكعب براي زراعت اراضي شبانكاره و در مرحله اول نيز 15 ميليون متر مكعب براي زراعت حقابه بران حاشيه حله اختصاص يابد.
وي اظهاركرد: تقويم آبياري و تامين آب بخش زراعي با اعلام كارشناسي سازمان جهاد كشاورزي استان بوشهر از طريق رهاسازي آب از سد رئيسعلي دلواري صورت مي گيرد.
مديرعامل شركت اب منطقه اي استان بوشهر گفت: حداقل جريان خروجي سد را از 1.5 تا 2 متر مكعب در ثانيه اعلام كرد و افزود: با اهداف زيست محيطي رودخانه شاپور و حله رهاسازي از سد اجرا مي شود در شرايطي كه هيچ آبياري انجام نگيرد دريچه سد به صورت تنظيمي هميشه باز است.
رجايي افزود: با وجود كمبود شديد آب در شبكه هاي آبياري اهرم و دالكي و يا در مضيقه قرار گرفتن بهره برداران سنتي منابع سطحي در ساير نقاط استان اما در سيلاب ها حجم قابل توجهي آب بدون هرگونه استفاده اي از رودخانه تخليه و به دريا سرازير شده است.
وي بيان كرد: بيش از 90 درصد آورد رودخانه شاپور در محل ساختگاه سد رئيسعلي دلواري روان آب حاصل از بارندگي در حوزه بالا دست واقع در استان فارس است بنايراين 80 تا 85درصد روان آب توليدي داخل استان بدون ذخيره سازي مستقيم به دريا تخليه و از دسترس خارج مي شود.
رجايي گفت: 16 طرح تغذيه مصنوعي با حجم آبگيري در مجموع 8.4 ميليون مترمكعب تحت پوشش شبكه آب منطقه اي در استان بوشهر است.
مديرعامل شركت آب منطقه اي استان بوشهر افزود: :اين 16 طرح تغذيه مصنوعي حدود 12 تا 15 ميليون مترمكعب ساليانه به ذخيره آب زيرزميني كمك مي كنند.
رجايي اضافه كرد: مهار سيلاب با ساخت سدهاي مخزني، سازه هاي آبخيزداري، تغذيه مصنوعي، آبخوان داري و ذخيره سازي در منابع زيرزميني به مراتب منطقي تر و اقتصادي تر از رها كردن سيلاب و تخليه آن به دريا و برگرداندن مجدد آن به چرخه مصرف است و مي تواند سازگاري به مراتب بيشتري با محيط زيست و توزيع عادلانه تري بين مصرف كنندگان داشته باشد.
وي اظهاركرد: مهار سيلاب علاوه بر منافع اقتصادي از بروز خسارت به تاسيسات زيربنايي و تلفات جاني نيز جلوگيري مي كند.
رجايي گفت: اكنون سدهاي بزرگي همچون دالكي، تنگ ارم، باغان و دشت پلنگ در استان بوشهر در دست ساخت و تكميل است
معاون آب و خاك جهاد كشاورزي استان بوشهر گفت: با توجه به خشكساليهاي پي در پي، دشتهاي هيدرولوژيك استان با افتهاي كمي و كيفي
روبه رو هستند كه اين بارندگي ها باعث تقويت سفره هاي زيرزميني و نجات دشتهاي هيدرولوژيك استان مي شود.
منصور نوذري افزود: با تامين بخشي از نياز آبي محصولات زراعي و باغي از بارندگي ها، كمتر ازآبهاي زيرزميني پمپاژ صورت مي گيرد و اين شرايط فرصتي براي تجديد منابع زيرزميني دشتها فراهم مي كند.
معاون بهبود توليدات گياهي سازمان جهاد كشاورزي استان بوشهر نيزگفت: ميانگين و نرمال بارندگي در استان بوشهر بين 90 تا 110 درصد
است كه در صورت پراكنش مناسب و تداوم بارندگي ها انتظار مي رود وضعيت كشاورزي استان نسبت به سال گذشته بهتر باشد.
خسرو عمراني افزود: با توجه به اينكه در آغاز سال زراعي قرار داريم امكان پيش بيني وجود ندارد ولي انتظار داريم كه سال زراعي مناسبي در پيش داشته باشيم. ك/4
6047/6043