طرح «باغ-ويلاي كشاورز روستايي» و ضرورت بازتعريف استراتژي توسعه روستايي

با اين حال، به تصريح بسياري از كارشناسان و شواهد موجود، در حالي كه امروزه اكثر قريب به اتفاق روستاهاي كشور از امكانات زيرساختي و خدمات اجتماعي ازجمله آب لوله كشي، برق، پست و تلفن، راه، مدرسه و خانه بهداشت برخوردارند، با اين حال نه از روند مهاجرت روستاييان به شهرها كاسته شده و نه افزايش قابل توجه ميزان توليدات كشاورزي و دامي تا حد خودكفايي كشور محقق شده است. بسياري از صاحبنظران اين حوزه، دليل اين مسئله را غلبه رويكرد عمراني و پروژه محور به رويكرد و نگاه توسعه پايدار و همه جانبه روستايي مي دانند.
در ديدگاه توسعه محور، همزمان با اين كه براي تأمين امكانات زيربنايي و زيرساختي برنامه ريزي مي شود، بايد براي ارتقاي سطح معيشتي و درآمدي روستاييان تلاش كرد. اين راهبرد موجب مي شود روستاييان بتوانند ضمن تأمين حداقل هاي ضروري زندگي خانواده خود، قادر باشند از حداكثر امكانات و خدماتي كه به روستاها مي رسد، بهره گيرند و خود به خود، امكان ارتقاي ظرفيت و شكوفايي قابليت ها و توانمندي هاي بالقوه فراهم خواهد شد و حتي در اجراي پروژه هاي زيرساختي هم دولت را ياري رسانند.
طرح «باغ-ويلاي كشاورز روستايي» با چنين رويكرد و نگاهي پيشنهاد مي شود. ارائه اين ايده بر مبناي چرخش نگاه شهرگرا به روستاگرا و در حقيقت، متوقف ساختن روند مهاجرت روستاييان به شهرها و حتي زمينه سازي براي مهاجرت معكوس و بازگشت بسياري از روستاييان حاشيه نشين كنوني شهرها به زادگاه شان مي باشد. از اين منظر، پيشنهاد مي شود با تدوين برنامه اي مدون، اقشار برخوردار جامعه به ويژه مديران ارشد دولتي، پزشكان، وكلا، صاحبان سرمايه و صنايع و... بتوانند صاحب باغ-ويلا شوند، به گونه اي كه با بكار گيري حداقل دو يا سه كشاورز و باغبان، هم ويلاي آن ها به شكل مطلوب نگهداري شود و از مواهب طبيعي و خدادادي بهره مند شوند و هم كشاورزان و باغبانان يادشده بتوانند سهمي از عايدي اين باغ ها كسب كنند. بدين ترتيب، هم از تخريب اراضي زراعي و باغي به شكل غيرقانوني و در ابعاد وسيع جلوگيري مي شود و هم در هر روستا، شماري از كشاورزان و باغداران كه درآمد مكفي ندارند، دغدغه چنداني براي گذران زندگي و ماندگاري در روستا نخواهند داشت.
البته اجراي مطلوب اين طرح و ايده هاي مستتر در آن ازجمله توسعه مشاغل خرد روستايي نظير پرورش طيور بومي و توسعه مراكز جمع آوري و عرضه تخم مرغ محلي يا آبزي پروري در مقياس كوچك و امثال آن، مستلزم چند تغيير اساسي در قوانين جاري كشور است كه به طور اجمالي بيان مي شود تا نظارت كارشناسان براي چكش كاري طرح هم گردآوري شود:
الف- موفقيت اين طرح به افزايش تعطيلات رسمي كشور، يعني حداقل 2 روز تعطيلي در هفته نياز دارد. ناگفته پيداست تعطيل شدن 2 روز هفته موجب مي شود گردشگري روستايي رونق يابد و اقشار برخوردار شهري بتوانند براي گذراندن 2 روز تعطيلات آخر هفته خود در ويلاهاي شخصي برنامه ريزي كنند.
ب- ذهنيت سراسر منفي درباره ممانعت از هرگونه احداث ديوار اطراف باغ ها و حتي ساخت خانه-باغ ها كنار گذاشته شود و با اصلاح قانون تغيير كاربري اراضي و ساير ضوابط قانوني، شرايط احداث باغ-ويلاها با حفظ كاربري اصلي كه همان زراعت و باغباني خواهد بود، تسهيل گردد.
ج- الگوي كشت متناسب با طرح جديد به كشاورزان و باغداران در روستاهاي واجد شرايط اجراي اين طرح ابلاغ گردد تا حداكثر استفاده مفيد از اراضي تحت تملك فراهم شود و ساماندهي باغ-ويلاها را شاهد باشيم.
د- با گسترش ظرفيت هاي آموزشي و ترويجي جهادكشاورزي، جامعه هدف و بهره برداران طرح بتوانند از مزاياي حداكثري طرح موصوف بهره مند شوند.
ه- پياده سازي طرح هاي خوداشتغالي خرد و كوچك در جوار اين باغ-ويلاها ميسر خواهد بود؛ به شرط اين كه همه اجزاي زنجيره نظير تأمين مواد اوليه، شرايط بهداشتي، بازار فروش و مورادي نظير آن با هم ديده شود و براي آن ها برنامه ريزي گردد.
و- لازم به ذكر است در اين طرح كليه ضوابط زيست محيطي در خصوص پسماندها و سامانه هاي آبياري نوين بايد رعايت شود.

*** دكتر حسين ياوري؛ فعال اقتصادي، دامپزشك و متخصص بيماري هاي آّبزيان
1744/ انتشاردهنده: علي اصغرافتاده