جزئیات اجرای طرح انتقال آب سیستان/نیروهای بومی متخصص جذب شدند

دشت سیستان بیش از 200 هزار هكتار است كه 130 هزار هكتار آن به شكل پراكنده قابلیت كشت محصولات كشاورزی را دارد. در اجرای طرح انتقال آب دشت سیستان با لوله، 46 هزار هكتار از اراضی دارای قابلیت كشاورزی تحت پوشش قرار می گیرد.
در این رابطه «محمدجواد صالحی» روز سه شنبه در گفت وگو با ایرنا به تشریح فعالیت های طرح انتقال آب دشت سیستان پرداخت كه یكی از موضوع های مورد تاكید رهبر معظم انقلاب و دولت یازدهم به شمار می رود.
وی گفت: اعتبارات این بخش به دستور رهبر معظم انقلاب از منابع صندوق توسعه ملی تامین و تخصیص می یابد.
وی با بیان اینكه به طور مستمر گزارش عملكرد این طرح مورد ارزیابی و نظارت قرار می گیرد، اظهارداشت: به دلیل اهمیت این طرح، هر 15 روز یكبار گزارش اقدامات انجام شده در آن به ریاست جمهوری، وزیر جهاد كشاورزی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی ارایه می شود.

** اولویت جذب نیرو در منطقه نیروهای متخصص بومی
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان درباره چگونگی جذب نیرو در منطقه نیز گفت: در نیمه دوم سال 1393 بعد از فراخوان عمومی برای جذب نیرو در این طرح در منطقه سیستان، آزمونی برگزار كردیم كه شامل فارغ التحصیلان رشته های عمران، آبیاری و زهكشی و كشاورزی بود.
وی اظهارداشت: از میان برگزیدگان آزمون كتبی و مصاحبه، یك هزار و 609 نفر نیرو انتخاب شدند. از این تعداد، 76 درصد نیروی بومی متخصص و عادی در طرح فعالیت دارند اما 34 درصد افراد جذب شده دیگر در این طرح شامل نیروهای متخصص فنی و دارای سابقه كاری بالا هستند كه به دلیل نبود این نیروی تخصصی در منطقه سیستان، مشاوران و پیمانكاران و مجریان طرح از سایر مناطق به كار گرفته اند.
صالحی با تاكید بر اینكه اولویت ما در این طرح ملی بكارگیری از نیروهای متخصص بومی است، گفت: حتی ماشین آلات سنگین و سبك و دیگر تجهیزات مورد نیاز از منطقه سیستان تامین می شود تا به اقتصاد مردم منطقه كمك كند.
وی با بیان اینكه یك پروژه ملی با اعتبار 700 میلیارد ریالی به پیمانكاران درجه یك نیاز دارد، افزود: در خوزستان بخشی از پیمانكاران درجه یك بومی بودند كه جذب شدند اما در منطقه سیستان با كمبود نیروهای متخصص درجه یك مواجه بودیم.

** مجریان طرح حقوق از دولت می گیرند
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان درباره پرداخت حقوق مجریان طرح توسط پیمانكاران نیز گفت: به هیچ عنوان نیروهای مجری طرح و ناظران از پیمانكاران حقوق نمی گیرند؛ این موضوع برخلاف قانون است و مجریان طرح طبق قرارداد، حقوق خود را از دولت و وزارت جهاد كشاورزی دریافت می كنند و هیچ وابستگی مالی به پیمانكاران ندارند.
به گفته وی، نهایت حقوق برای متخصصان غیربومی بین 40 تا 60 میلیون ریال است.
صالحی افزود: به طور حتم بكارگیری نیروهای غیربومی صرفه اقتصادی ندارد و تمایلی به این كار نیست زیرا نیروهای غیربومی برای مشاوران و پیمانكاران هزینه بیشتری خواهند داشت.

** 22 هزار و 680 میلیارد ریال اعتبار طرح
وی برآورد اعتبار طرح را 22 هزار و 680 میلیارد ریال عنوان كرد و گفت: تاكنون 18 هزار میلیارد ریال قرارداد منعقد شده و قرار است به صورت مرحله ای به بهره برداری برسد؛ یعنی متناسب با تخصیص اعتبارات طرح آماده شود.
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان یادآور شد: در ابتدای طرح 500 میلیون دلار به این طرح اختصاص یافت كه از این میزان بدلیل تكمیل نشدن مطالعات 400 میلیون دلار معادل 17 میلیارد و 750میلیون ریال پرداخت شد؛ با ورود مشاور و ارایه نقشه طرح مطالعاتی برآورد ما براساس فهرست بهای سال 94، به 22 هزار و 680 میلیارد ریال رسید.
وی با بیان این كه طرح 20.7 درصد پیشرفت فیزیكی دارد، گفت: این طرح از اواخر سال گذشته شروع شده و اكنون نسبت به برنامه زمان بندی عقب نیستیم.

** پایان طرح انتقال آب با لوله دشت سیستان در پایان سال 97
صالحی افزود: مدت زمان اجرای این طرح سه سال است به طوری كه در صورت تامین منابع مالی مورد نیاز، این طرح تا پایان سال 96 به پایان می رسد؛ با توجه به پروژه های عمرانی نمودار S ( طرح ها با شیب ملایم شروع و در اواسط سرعت می گیرند) پایان سال 97 طرح به بهره برداری می رسد.
وی محدودیت منابع آبی را یكی از مشكلات تولید محصولات كشاورزی در این منتطقه برشمرد و گفت: این طرح در همه دشت كم آب سیستان از جمله شهرستان های زابل، زهك، هیرمند، نیمروز و هامون اجرایی می شود كه بخشی از آن اواخر سال گذشته و بخشی مربوط به امسال است.
مجری طرح، با بیان اینكه بخش عمده جمعیت شهرنشین این منطقه متاثر از فعالیت های كشاورزی و دامپروری است اضافه كرد: تلاش داریم با اجرای طرح انتقال آب با لوله بتوانیم از میزان تبخیر و هدررفت آب در مزارع و باغات با كمك سیستم های نوین آبیاری (قطره ای، تیپ و زیرسطحی) جلوگیری كنیم تا بازدهی آبیاری به بالای 80 درصد برسد.

** سهم حق آبه ایران از هیرمند سالیانه 820 میلیون مترمكعب
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان، سهم ایران از رودخانه هیرمند را سالیانه 820 میلیارد مترمكعب اعلام كرد و گفت: این پروتكل مربوط به پیش از پیروی انقلاب اسلامی است كه همچنان پابرجاست و از این میزان حجم ورودی آب 150 میلیون مترمكعب آن صرف مصارف آشامیدنی و بقیه صرف بخش كشاورزی می شود.
وی اضافه كرد: در شرایط كنونی سیلاب های رودخانه هیرمند در برخی فصول سال بخشی از 130 هزار هكتار از اراضی كشاورزی ما را تحت پوشش قرار می دهد.
صالحی ادامه داد: از میزان 820 میلیون مترمكعب آب تخصیصی رودخانه هیرمند به ایران 400 میلیون متركعب تخصیص یافته كه در چهار چاه نیمه وارد و ذخیره سازی می شود.
وی افزود: چاه نیمه شماره یك مربوط برای بخش كشاورزی و چاه نیمه دوم برای بخش شرب اختصاص دارد و چاه نیمه چهارم پس از تكمیل، نقش پشتیبانی از دیگر چاه ها را برعهده دارد.
به گفته مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان، چاه نیمه به این معناست كه آب كم در سطح زیاد جمع آوری شود.
وی، مجموع ظرفیت چاه نیمه های دشت سیستان را یك میلیارد و 500 میلیون مترمكعب عنوان كرد و گفت: 400 میلیون مترمكعبی آب تخصیصی تاكنون 60 درصد چاه نیمه چهارم (240 میلیون مترمكعب) و 40 درصد چاه نیمه شماره یك را پركرده است.
صالحی، مجموع لوله گذاری در این طرح را بیش از چهار هزار و 500 كیلومتر برشمرد و افزود: در این روش سه نوع لوله گذاری همچون لوله فولادی با قطر 2 متر ، لوله فایبرگلاس (GRP ) به قطر 700 تا 1600 میلیمتر و لوله پلی اتیلن برای انتقال آب به مزارع با قطر 200 تا 630 میلیمتر كارگزاری می شود.
به گفته وی، تاكنون از 275 كیلومتر لوله GRP فایبرگلاس خریداری شده، 95 كیلومتر مربوط به تولید كارخانه جدید احداث دشت سیستان و قرارداد خرید یك هزار و 354 كیلومتر لوله پلی اتیلن نیز بسته شده است.

** كاهش هزینه های طرح با ساخت كارخانه تولید لوله فایبرگلاس در منطقه
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان گفت: با اجرای این طرح برای تامین برخی تجهیزات بخش خصوصی كارخانه تولید لوله های GRP فایبرگلاس را احداث كرد كه اكنون لوله های طرح از طریق این كارخانه تامین می شود؛ این بدان معناست كه دیگر نیازی به تامین لوله های فایبرگلاس از استان های دیگر نداریم و این امر در كاهش هزینه ها تاثیرگذار است.
وی اضافه كرد: این كارخانه اواخر سال گذشته فعالیت خود را با اشتغال 150 نفر شروع كرد. 95 كیلومتر لوله فایبرگلاس آن از این كارخانه تامین شده است.

** افزایش تولید تا 30 برابر با اصلاح الگوی كشت
صالحی در ادامه، یكی از عمده مشكلات كمبود منابع آبی و نبود كشاورزی مناسب در دشت سیستان را ناشی از تبخیر بالای آب دانست و افزود: در تلاشیم با انتقال آب از لوله، علاوه بر جلوگیری از تبخیر و هدر رفت آب، بتوانیم با اصلاح الگوی كشت و توسعه كشت گلخانه ای شرایط را برای بهره وری آب و افزایش تولید بین 20 تا 30 برابری ساكنان منطقه ایجاد كنیم.
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان با بیان اینكه برای اجرای پروژه انتقال آب با لوله دشت سیستان 21 پیمانكار نیاز است، افزود: تاكنون 20 پیمانكار انتخاب و 18 پیمانكار مشغول به كار شده اند و دو پیمانكار نیز در حال تجهیز كارگاه هستند كه خرید لوله، الكتروپمپ و الكترو موتور برعهده مجری طرح است.
به گفته صالحی، این پروژه دارای 16 ایستگاه پمپاژ با ظرفیت سه تا 16 مترمكعب در ثانیه است؛ دو ایستگاه پمپاژ اصلی روی چاه نیمه ها و 14 ایستگاه پمپاژ نیز ثانویه است. برای تامین انرژی این ایستگاه ها 45 مگاوات ساعت برق نیاز داریم.
وی اضافه كرد: 97 درصد مناقصات تمام شده و سه درصد باقیمانده مربوط به تامین كالا مانند لوله و دیگر تجهیزات است كه متناسب با پیشرفت كار خریداری می شود.
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان ادامه داد: همچنین الگوی كشت مناسبی برای این طرح تعریف خواهد شد تا 40 درصد گیاهان كم آب بر باغات را تشكیل دهند.
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان ادامه داد: كشت گلخانه ای زیتون و انگور یاقوتی نیز در دستور كار است؛ به طور نمونه مصرف آب انگور بین 6 تا 11 هزار مترمكعب است كه در این بین، انگور یاقوتی به دلیل ورود نوبرانه در بازار در فصل اردیبهشت و كم آب بَر بودن، بیش از دیگر محصولات صرفه اقتصادی دارد.

** اجرای سیستم های نوین آبیاری همگام با طرح انتقال آب
صالحی اظهار داشت: اكنون متناسب با طرح انتقال آب دشت سیستان از طریق لوله، سیستم های نوین آبیاری مزارع و باغات نیز در حال اجراست و اواخر امسال 10 هزار هكتار از اراضی آماده بهره برداری می شود و بقیه مطالعات اجرای سیستم های نوین آبیاری در اختیار مشاوران قرار دارد.
وی گفت: به سازمان جهاد كشاورزی استان سیستان و بلوچستان پیشنهاد اصلاح الگوی كشت با ارتقای بهره وری آب و افزایش تولید در 46 هزار هكتار را داده ایم كه درآمد حاصل آن بیش از 20 تا 30 برابر وضعیت موجود خواهد بود.
مجری طرح ملی انتقال آب دشت سیستان ادامه داد: این طرح دارای یك پیوست اجتماعی است كه با مطالعات اجتماعی و نظام بهره برداری و تشكیل «تشكل های هم آب»* هزینه های نگهداری حفظ و نگهداری طرح برعهده مردم منطقه است.
* تشكل های هم آب: تعدادی از بهره برداران هستند كه با توجه به زمینی كه دارند سهم آب آنها مشخص می شود؛ در واقع گروه های هم آب، بهره بردار و كشاورزان هستند زمینهایشان نزدیك یكدیگر است و امكان تجمیع زمینهای آنها وجود دارد.
به گزارش ایرنا، دشت سیستان با پنج شهرستان زابل، زهك، نیمروز، هیرمند و هامون در شمال استان سیستان و بلوچستان با افغانستان هم مرز و همسایه است.
اقتصام**9186 ** 2023