رنگ شهر بر سيماي روستا

در چند متري شمال اين محله، فلكه (ميدان)قصردشت واقع شده كه خيابان اصلي و طويلي با امتداد غربي شرقي به همين نام از اين فلكه منشعب مي شود كه محله قصردشت جديد در آن شكل گرفته كه گران ترين خانه هاي شيراز و كشور در همين خيابان جديد است.
قصردشت قديم در واقع روستا يا باغستاني در اطراف شيراز بوده است كه زندگي نوين شهري اين روستا را در خود فروبرده و كمتر كسي با توجه به گراني خانه ها و خيابان بندي نوين باور مي كند كه زماني، قصردشت روستا بوده است.
اينك روستاي قصردشت وجود دارد اما كاركرد روستا را نمي توان براي آن قائل شد و همچنين در دل شهر واقع شده و كالبد آن و شكل ظاهري آن به نظر مي رسد كه با شهر در پيوند همبسته نيست.
شكل ظاهري محله قديمي قصردشت، همانند بافت قديمي شيراز است كه بافت قديمي شيراز در جنوب اين شهر واقع شده است.
اگر چشمان يك نفر از اهالي شيراز را در مركز اين شهر ببندند و با خودرو او را در محله قديمي قصردشت اطراف امامزاده سيد محمد(ع) پياده كنند و پس از باز كردن چشم بند به او بگويند اينجا كجاست، به احتمال زياد نام يكي از محله هاي بافت قديم جنوب شيراز در اطراف شاهچراغ (ع)را خواهد برد.
15 مهر در تقويم ملي ايران به نام روستا گنجانده شده است اما تعريف روستا و كاركرد آن كه منجر به تفاوت اين تعريف و كاركرد با شهر باشد، محل بحث است و در اين زمينه به سختي مي توان به تعريف جامعي استناد كرد.
به نظر مي رسد تعريفي كه برمبناي روابط خويشاوندي بين اهالي،معيشت مبتني بر كشاورزي، زندگي در خانه هاي ساخته شده با مصالح همان محل و ضعف ديوانسالاري ( نبود يا كمبود ساختمان هاي اداري بيش از چهار طبقه) پذيرفتني تر باشد هرچند دقيق نيست.
با اين ملاحظات،مي توان گفت برخي ديگر از روستاهاي شيراز در داخل اين شهر فرو رفته اند و حتي آثاري از خيابان بندي و خانه هاي روستايي در آن ها ديده نمي شود و پسوند «آباد» را به يادگار با خود دارند همانند احمد آباد پشت باغ جنت و مهدي آباد و رحمت آباد در خيابان قصردشت.
برخي حتي نام ده را هم بر خود دارند و كاركردي نيمه شهري و نيمه روستايي دارند كه ده پياله در جنوبي ترين نقطه شيراز از آن جمله است.
برخي روستاها كه عمدتا در اطراف شيراز قرار دارند، مظاهر شهري را پذيرفته اند و اين پذيرش در قالب زيرپوشش قرار گرفتن شهرداري ها بوده است يعني گستره خدمات شهرداري به اين روستاها رسيده و اين مكان ها را در حوزه شهر مي توان ديد اما به نظر مي رسد خوداهالي خشنود نيز پيوندهاي مستحكم و ريشه دار و اصيل روستايي را رها نكرده اند.
اهالي اين مكان هاي در حوزه شهر قرار گرفته كه مردم شهري و معماري شهر را هم مهربانانه در خود پذيرفته اند، همچنان از پيوندهاي خانوادگي ديرين، معيشت توليدي مبتني بر كشاورزي، آداب و رسوم و پوشش هاي محلي كه در مواردي موجب بازشناسي روستاييان از شهري ها مي شود، پيروي مي كنند و به رسوم خود اعتقاد دارند.
جواديه، گويم، قصر قمشه، دينكان،دوكوهك،اكبرآباد،چوگيا،بزين ... از جمله مكان هايي هستند كه گسستگي از روستا و پيوستگي به شهر را در كارنامه دارند اما در زمينه آداب و رسوم بحث اين گسستگي و پيوستگي همچنان وجود دارد و به نظر مي رسد درآينده غلبه فرهنگ شهري بر روستايي يا بالعكس منجر به زايش فرهنگ جديدي شود.
موضوعي كه در آينده به مخدوش شدن پيوستگي و گسستگي روستاها در مورد شيراز منجر خواهد شد، شكل گيري مناطق حاشيه اي در اين كلانشهر است.
درست است كه بيشتر حاشيه نشينان به دليل معضلات معيشتي و خشكسالي از روستاهاي استان فارس به اين كلانشهر مهاجرت ناخواسته خواهند كرد ولي نمي توان اين حاشيه ها را روستا ناميد.
گسست اين روستاييان ازآبادي خود، منجر به پيوست به شهر مي شود اما بعيد است پيوستگي درون سكونتگاه و بيرون آن را ايجاد كند.
گزارشگر: غلامرضا مالك زاده ** انتشاردهنده:‌ سيداحمد نجفي
1876/ 2027