یک پرس "خاک" لطفا!

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،به نقل از بی بی سی انگلیسی، خوردن خاک در اغلب کشورهای جهان به عنوان یک اختلال تغذیه‌ای به شمار می‌رود اما در برخی از کشورها به شکل شگفت آوری رایج است. حال سوال اینجا است که چرا برخی دوست دارند یک چیز واقعا "کثیف" را بخورند.

 
اولین باری که شیلا یک کائولینیت (نوعی کانی رُسی) خورد، هنوز یک کودک بود و در کامرون زندگی می‌کرد. شیلا می‌گوید: «دانش آموز مقطع ابتدایی بودم. عمه‌ام کائولینیت می‌خورد و این خود من بودم که می‌رفتم برای او می‌خریدم.»
 


"خاک خوری" یا جئوفاگی

شیلا امروز دانشجوی یک دانشگاه فرانسوی است. او می‌گوید که هنوز هم افراد زیادی در کامرون به خوردن اینطور مواد عادت دارند. برخی حتی به آن معتاد می‌شوند. پیدا کردن کائولینیت (یا کائولین) هم کار دشواری نیست؛ شما می‌توانید آن را در هر سوپرمارکت کامرونی بیابید. کائولین به طور معمول در فهرست مخدرها قرار نمی‌گیرد، چرا که فقط ترکیبی از خاک و سنگ است.
 
نام علمی خوردن خاک «جئوفاگی» است. جئوفاگی تاریخی طولانی در کشور کامرون دارد. در متون متعلق به دوران استعماری کامرون به وضوح آمده که «به من گفته شده که همه بچه‌ها آن را می‌خورند. حتی کسانی که با این حس گرسنگی آشنایی ندارند.»
 


 
ریشه در ایران، آرژانتین و نامیبیا

حال پرسش این است که ریشه آن به چه زمانی برمی‌گردد؟ سرا یانگ، محقق جئوفاگی دانشگاه کورنل آمریکا بر این باور است که این مسئله تاریخی طولانی در جهان دارد. نزدیک به دو دهه است که پیرامون این رفتار عجیب تحقیق کرده است.
 
وی در پژوهشی جامع 500 مورد تاریخی و معاصر را از سراسر جهان مورد بررسی قرار داد و نتایجش را منتشر کرد. جئوفاگی یا خاک خوری در کشورهایی نظیر آرژانتین، ایران و نامیبیا مشاهده شده است.
 
چند رویه جالب توجه محققان را به خود جلب کرد: اول اینکه به نظر می‌رسد که خاک خوری در مناطق گرمسیری بیشتر مشاهده می‌شود. دومین نکته نیز دو گروه بیشتر جلب این رفتار می‌شوند: کودکان و زنان باردار.
 
درصد پایین خاک خوری در کشورهای دیگر می‌تواند در نتیجه عدم اطلاع رسانی کافی به دلیل وجود تابوهای فرهنگی در این کشورها باشد.
 
یانگ می‌گوید: «چنین هوس‌هایی درست جلوی چشم خودمان رخ می‌دهد.» یانگ از ماجرایی سری صحبت می‌کند که برای یک خواننده معروف اپرا در نیویورک رخ داده: این خواننده در دوران بارداری ویار خاک خوری داشته است.


 
علاقه شخصی یانگ به خاک خوری زمانی شدت گرفت که او در مناطق روستایی تانزانیا مشغول جمع‌آوری اطلاعات بود. یانگ پیرامون کم‌خونی فقر آهن در زنان باردار با زنان مصاحبه می‌کرد. او می‌گوید: «من در خانه یک زن نشسته بودم و به او گفتم که در زمان بارداری به چه چیزهایی ویار داشتی. آن زن جواب داد که روزی دو بار از دیوار خانه خاک می‌کندم و می‌خوردم.»
 
سرا یانگ از شنیدن پاسخ آن زن متعجب شده بود. او می‌گوید که خاک خوری با تمام آموزه‌های ما مغایرت دارد.
 
نظر پزشکی مدرن

پزشکی مدرن خاک خوری را به عنوان یک آسیب می‌شناسد و آن را در قالب نوعی ویار تلقی می‌کند. این بیماری البته به افرادی که تعمداً مواد خطرناک مانند شیشه را می‌خورند هم نسبت داده شده است.
 
اما این رفتار در کامرون آشکارا وجود داشته و هیچ تابویی هم پیرامون آن مشاهده نمی‌شود. یانگ می‌گوید که در کامرون می‌توان انواع سنگ در انواع طعم و رنگ مثل سنگ فلفلی یا هلی را یافت. ایالت جورجیای آمریکا نیز به داشتن سنگ سفید خود مشهور است. روی بسته بندی این سنگ‌ها نوشته شده «کالای تزئینی: غیرمجاز برای مصرف انسان» اما همه می‌دانند هدف از تولید این محصولات چیست!
 
تجربه خاک خوری من

پس از پرس و جو به من گفته شد که اگر به برخی از سوپرمارکت‌ها در لندن بروم و بگویم که آیا سنگ رُس بارداری دارند یا خیر. در نهایت یک تکه خریدم و آن را مزه مزه کردم. اول حس کردم مزه کره بادام زمینی می‌دهد اما بعد گفتم که بیشتر شبیه گوشت تنوری است. ولی در حقیقت فقط مزه خاک می‌داد.
 

 
مزه آن که چندان خوب نبود، به همین دلیل ماندم که چرا برخی به آن اعتیاد پیدا می‌کنند! مونیک، یک دانشجوی کامرونی، می‌گوید: «هر کس دلایل خاص خودش را دارد. هوس معمولی که جای خود را دارد اما برای اسهال و معده درد نیز خوب است. رس می‌تواند درد را آرام کند.»
 
جئوفاگی: بیماری یا درمان؟

آیا همین‌طور است؟ اگر چنین باشید می‌توانیم جئوفاگی یا خاک خوری را به جای یک بیماری به عنوان یک دارو حساب کنیم. در حقیقت سه موضوع در این رابطه پیشنهاد شده که حرف‌های مونیک مشمول یکی از این موارد است.
 
تمام خاک‌ها به یک شکل ساخته نشده‌اند. کائولین متعلق به گروهی خاص از رس‌های معدنی است و به نظر می‌رسد که محبوبیت آن از بقیه موارد مشابه خود بسیار بیشتر است.
 
رس به خوبی می‌تواند با مواد دیگر ترکیب شود، بنابراین وقتی که مونیک در مورد آرام کردن معده درد صحبت می‌کند به همین مسئله اشاره دارد. رس می‌تواند با مواد سمی و مضر ترکیب شود و یا مانع آن‌ها شود.
 
سه فرضیه ممکن!

نتایج چندین مطالعه بر روی میمون‌ها و موش‌ها نشان می‌دهد که برخی از جانوران برای مبارزه با سموم موجود در بدنشان ممکن است از موادی جز غذا تغذیه کنند. حتی در طب سنتی نیز از رس برای ترکیب برخی مواد نه چندان دلچسب مانند بلوط استفاده شده است.
 
فرضیه دوم کمی محتمل‌تر است: رس حاوی مواد مغذی است که در غذاهای سنتی وجود ندارد. کم خونی با جئوفاگی در ارتباط است؛ بنابراین مصرف خاک غنی از آهن می‌تواند برای فقر آهن در بدن به کار آید.
 

همچنین گفته می‌شود که جئوفاگی واکنشی به گرسنگی بیش از حد بدن یا کمبود مواد مغذی است. فرضیه سوم البته قابلیت انطباق ندارد چرا که علیرغم جای گرفتن در این پرسش، رفتار خاک خوری را بی‌فایده می‌داند.
 
دو فرضیه اول اما می‌توانند دلیل وجود چنین رفتاری را توضیح دهند. یانگ می‌گوید: «ما پیش‌بینی کردیم که خاک خوری در نواحی گرمسیری بیشتر دیده می‌شود زیرا عوامل بیماری زا یا همان پاتوژن در آنجا بیشتر است. علاوه بر این مسئله، دو گروه کودکان و زنان باردار بیشتر به مواد مغذی اضافی برای مبارزه با عوامل بیماری زا احتیاج دارند، چرا که دستگاه ایمنی بدنشان ضعیف‌تر است.»
 
ویار به فرهنگ وابسته است

همچنین ما دوران بارداری را با ویار می‌شناسیم. جولیا هورمز، دانشیار روانشناسی دانشگاه آلبانی آمریکا می‌گوید: «همه می‌گویند که هنگام بارداری باید به جای دو نفر غذا خورد.» او اما می‌گوید که ویار به فرهنگ بستگی دارد تا به مسائل بیولوژیکی.
 
ویار امری فرهنگ محور است. به عبارت بهتر، در کامرون زنان دوست دارند که خاک رُس بخورند زیرا به این شکل جا افتاده  است اما در زنان باردار آمریکایی معمولا ویار شکلات و بستنی دارند.
 

 
جئوفاگی در فیل‌ها، نخستین‌ها، گاوها، طوطی‌ها و خفاش‌ها برای تحقق هدفی خاص انجام می‌شود، اما در انسان‌ها کاملا غیرعادی تلقی می‌شود.
 
خاک می‌تواند حامل ویروس و مواد سمی باشد که مصرف آن را خطرناک می‌کند. یانگ می‌گوید که مصرف خاک می‌تواند نوعی اعتیاد تلقی شود. افرادی که به خاک خوری عادت دارند، احتمالا گوشه گیر خواهند شد چرا که نمی‌توانند رفتار عجیبشان را توجیه کنند.
 
پژوهشگران نیز برای اینکه به درستی ماهیت مفید یا مضر بودن جئوفاگی را دریابند لازم است چندین پژوهش جامع انجام دهند که دلایل بیولوژیکی و فرهنگی در آن لحاظ شده باشد.
 
یانگ می‌گوید: «من نمی‌گویم که همه باید روزی سه قاشق خاک بخورند! اما مطمئنم هنوز آنقدر که باید اطلاعات برای ترک این عادت در اختیار نداریم.»

منبع: فرادید

انتهای پیام/