اگر همه چیز طبق روال برنامهریزی شده پیش برود، برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و 5+1 در فاصلهای چهار تا شش ماهه به مرحله اجرا خواهد رسید. توافقی که در زمان اعلام جمعبندی اولیه از سوی ظریف و موگرینی و بسیاری از مقامات ارشد دو طرف تاریخی نامیده شده است، در صورت موفقیت مدعیان زیادی خواهد یافت و شاید بسیاری از تلاشهای سختی که برای حصول اولیه آن شده است، به فراموشی سپرده شود.
به گزارش «تابناک»، رسیدن به توافق هستهای را تا حد زیادی میتوان نتیجه قرار گرفتن افراد مناسب در زمان مناسب در جای مناسب دانست. جدای از نقشهای کلان و راهبردی رهبر انقلاب و رئیسجمهور، همانگونه که ظاهرا در مذاکرات نیز مطرح شده است، رسیدن به توافق با حضور وزیر خارجهای مانند ظریف و رئیس سازمان انرژی اتمی مانند علیاکبر صالحی تسهیل و ممکن شده است. تصور شرایط در غیاب تواناییها و مهارتهای این دو پیچیده و غیرقابل پیشبینی است.
جدای از ظریف و صالحی که نمادهای اجرای مذاکرات هستهای هستند، افرادی دیگر نیز در پشت صحنه و یا با فاصلهای نزدیک به وزیر خارجه در جریان مذاکرات مسئولیتهای سنگینی را در نهایی شدن مذاکرات بر عهده داشتهاند که تصور جایگزینی افرادی دیگر به جای آنها در روند رسیدن به مذاکرات سخت است.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ـکه در فاصله سالهای 76 تا 84 مسئولیت وزارت دفاع و پیش از آن در سپاه و ارتش مسئولیتهای فرماندهی مهمی را بر عهده داشته است ـ دارای تواناییها و تجربیاتی است که امکان نظارت کلان بر مذاکرات هستهای و نیز برقراری پل ارتباطی بین بخشهای فنی، سیاسی و امنیتی و نظامی را مهیا میسازد.
در دورهای که شمخانی وزیر دفاع بود، وزارتخانه تحت امر وی به دلیل داشتن امکانات فناورانه، تجهیزاتی و علمی در عملیاتی شدن برنامه هستهای صلحآمیز ایران نقش مهمی داشته است؛ نقشی که از نظر مقامات غربی این قدر مهم است که شمخانی را در رأس فهرست مقامات و دانشمندانی قرار داد که طرف غربی مدعی بود برای فهم گذشته برنامه هستهای ایران باید با آنها گفت و گو کند.
دوره وزارت شمخانی در وزارت دفاع همچنین شروع دوره شکوفایی توان موشکی و تسلیحاتی ایران است که حفظ آینده برای امنیت کشور ضرورت دارد.
علاوه بر این، سوابق نظامی شمخانی در سپاه و ارتش، عضویت وی در اولین شورای راهبردی روابط خارجی امکان اشراف دبیر شورای امنیت ملی بر ابعاد مختلف فنی، سیاسی و امنیتی پرونده هستهای را فراهم کرده است.
عباس عراقچی و مجید تخت روانچی دو معاون ظریف که در مذاکرات هستهای نقشی فعال داشتند، دو چهره متفاوت دارند؛ اولی علاوه بر نقش مهمش در مذاکرات و به ویژه در مقابل وندی شرمن و هلگا اشمید، به عنوان چهره رسانهایتر تیم مذاکرهکننده، نقش مهمی هم در اجماعسازی داخلی بر سر مذاکرات هستهای بر عهده داشت. این عراقچی بود که مذاکرات را در تلویزیون برای عموم مردم توضیح میداد، برای پاسخ دادن به سوالات و ابهامات نمایندگان مجلس به بهارستان میرفت و در صورت لزوم، از رفتن به حوزههای علمیه برای رفع ابهامات نیز ابایی نداشت.
عراقچی از معدود بازماندگان تیم مذاکرهکننده سابق هستهای است؛ هرچند تواناییها و مهارتهای عراقچی در هر دو دولت مورد استفاده قرار گرفت، تواناییهای مجید تخت روانچی و حمید بعیدینژاد، مسئول مذاکرات کارشناسی ایران به طور ویژه مورد توجه وزیر خارجه قرار گرفته است.
بعیدینژاد که کار سخت و طاقتفرسای مذاکرات کارشناسی را بر عهده داشت، پیش از رسیدن به مدیرکلی سیاسی و بینالملل در وزارت خارجه، سابقه سالها کار دیپلماسی چندجانبه را دارد. همین تجربه او را قادر میساخت که مسئولیت مذاکراتی را بر عهده داشته باشد که برخی جلسات آن، گاه نزدیک به یک شبانهروز وقت برده است.
علاوه بر این، برخی کارشناسان و مشاوران حقوقی در طول مذاکرات هستهای به تیم مذاکرهکننده کمک کردند. داود محمدنیا که تا آخرین روزهای مذاکرات در کنار تیم مذاکرهکننده دیده میشد و حقوقدانان برجستهای مانند جمشید ممتاز و دیگر اساتید شناخته حقوق بینالملل به تناوب به تیم مذاکرهکننده یاری فکری رساندهاند.
نتیجه زحمات این افراد و دیگرانی که کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند، امروز سهشنبه به مجلس ارائه خواهد شد تا نمایندگان به مسئولیت خود در بررسی این سند مهم بپردازند. صرفنظر از تصویب یا عدم تصویب نتیجه مذاکرات در مجلس شورای اسلامی، بزرگی کار مذاکرهکنندگان را نمیتوان فراموش کرد.